Hồ Ba Bể - Viên ngọc xanh của vùng núi phía Bắc. Ảnh: Ngọc Linh

Hồ Ba Bể là hồ nước ngọt tự nhiên lớn nhất Việt Nam với chiều dài hơn 8km, diện tích mặt nước khoảng 650 ha, nằm ở độ cao 150m so với mực nước biển, nước hồ trong xanh, quanh năm mát mẻ. Đến đây, du khách có thể tham gia nhiều hoạt động trải nghiệm hấp dẫn. Trong đó không thể không nhắc đến hành trình xuất phát từ bến thuyền Buốc Lốm. Những chiếc thuyền máy sẽ đưa du khách dọc theo dòng sông Năng, xuyên qua động Puông vào hồ Ba Bể. Đến hồ Ba Bể, du khách không những được tận mắt chiêm ngưỡng phong cảnh thiên nhiên tựa chốn bồng lai tiên cảnh mà còn được trải nghiệm các hoạt động trên hồ như: Bơi lội, chèo thuyền, câu cá, chinh phục các dòng thác, … Bên cạnh đó, du khách cũng có thể ghé thăm, khám phá nét đẹp của đền An Mạ, động Hua Mạ, thác Đầu Đẳng, Ao Tiên, … Ngoài ra, du khách còn được trải nghiệm những nét văn hóa độc đáo của đồng bào các dân tộc Tày, Nùng sống tại các bản ven hồ như: Bản Pác Ngòi, Cốc Tộc, Bó Lù và thưởng thức các món ăn đậm đà bản sắc dân tộc bản địa do chính tay đồng bào chế biến.

Từ bến thuyền Buốc Lốm xuyên qua động Puông du khách sẽ đến với hồ Ba Bể. Ảnh: Nam Đan

Đền An Mạ, chốn linh thiêng giữa hồ Ba Bể. Ảnh: Hoàng Liên

Lợi thế của hồ Ba Bể là rất lớn, tuy nhiên, để vươn mình trở thành điểm đến mang tầm khu vực, Ba Bể vẫn cần một cú hích mạnh mẽ cả về tư duy quy hoạch, lẫn hành động thực tế trong đầu tư hạ tầng, dịch vụ và thu hút nguồn lực. Với Quyết định số 1407/QĐ-TTg, ngày 28/6/2025 của Thủ tướng Chính phủ, khu du lịch Ba Bể đã được xác định là một trong những khu du lịch quốc gia ưu tiên phát triển đến năm 2030. Đây là một định hướng chiến lược quan trọng, đặt Ba Bể vào "bàn cờ lớn" của ngành du lịch, sánh vai cùng các điểm đến nổi tiếng như Sa Pa, Tràng An hay Hạ Long.

Thác Đầu Đẳng - Điểm đến không nên bỏ qua khi đến hồ Ba Bể. Ảnh: Nam Đan

Dẫu vậy, nhìn thẳng vào thực tế, không khó để thấy rằng hồ Ba Bể vẫn đang ở trong một "chiếc áo chật" đầy tiềm năng nhưng chưa được khai phá tương xứng. Dù có cảnh quan nổi bật và đã được Thủ tướng đưa vào quy hoạch quốc gia, nhưng hạ tầng phục vụ du lịch của Ba Bể vẫn còn hạn chế. Ngoài tuyến đường kết nối từ phường Bắc Kạn đến Ba Bể mới được hoàn thành đưa vào sử dụng thì các kết nối liên vùng khác vẫn chưa thuận tiện; các dịch vụ lưu trú cao cấp, trung tâm hướng dẫn thông tin, khu nghỉ dưỡng sinh thái hay sản phẩm du lịch đặc sắc còn thiếu. Điều này khiến trải nghiệm của du khách còn bị hạn chế, thời gian lưu trú ngắn, chi tiêu thấp, khó thu hút du lịch chất lượng cao.

Ao Tiên nơi gắn liền với truyền thuyết vô cùng thú vị. Ảnh: Tuấn Dũng

Để Ba Bể thật sự "cất cánh", điều tiên quyết là cần có một tầm nhìn phát triển du lịch sinh thái, văn hóa, cộng đồng một cách bền vững. Trước hết, cần khẩn trương đầu tư hoàn thiện hệ thống giao thông kết nối liên vùng, ưu tiên tuyến đường cao tốc từ Thái Nguyên - Cao Bằng, đồng thời phát triển giao thông nội khu xanh, sạch, thân thiện như xe điện, tàu sinh thái. Song song với đó, xây dựng các tổ hợp dịch vụ nghỉ dưỡng, khám phá thiên nhiên, chăm sóc sức khỏe và các tuyến trải nghiệm tại bản làng sẽ góp phần nâng cao giá trị lưu trú và tăng thời gian tiêu dùng của du khách.

Hạ tầng phục vụ du lịch tại Ba Bể vẫn còn nhỏ lẻ. Ảnh: Ngọc Linh

Đặc biệt, để Ba Bể tạo được dấu ấn riêng trong lòng du khách, cần xác lập một bản sắc thương hiệu du lịch rõ ràng, gắn liền với thiên nhiên nguyên bản, văn hóa dân tộc và không gian tĩnh lặng để nghỉ dưỡng tinh thần. Đây không chỉ là câu chuyện về cảnh quan, mà còn là cách kể chuyện của người bản địa, là âm nhạc Tày vang vọng trên sông, là bữa cơm giản dị giữa khói lam chiều, là những mùa lễ hội dân gian sống động và sâu sắc. Hồ Ba Bể vì thế không nên phát triển theo mô hình đại trà, bê tông hóa hay "công nghiệp hóa du lịch", mà cần trở thành một hình mẫu của du lịch xanh, thông minh, nhân văn. Chỉ khi đầu tư gắn liền với bảo tồn và giáo dục cộng đồng, Ba Bể mới có thể giữ được bản chất nguyên sơ quý giá, điều mà các điểm đến hiện đại khác không thể sao chép.

Với nền tảng thiên nhiên trác tuyệt, quy hoạch tầm quốc gia và sự dịch chuyển tích cực từ cộng đồng địa phương, hồ Ba Bể hoàn toàn có thể vươn mình trở thành một trung tâm du lịch sinh thái, văn hóa hàng đầu miền Bắc. Nhưng để điều đó trở thành hiện thực, rất cần một tinh thần dấn thân, một chiến lược đồng bộ và sự đồng hành mạnh mẽ từ nhà nước, doanh nghiệp và cộng đồng.

Nếu bạn đang tìm kiếm một nơi để trở về với thiên nhiên, tái tạo năng lượng sống và lắng nghe thanh âm văn hóa nguyên bản, hãy để hồ Ba Bể dẫn lối./.