Năm 2014, toàn ngành Tài chính đã thực hiện nhiệm vụ tài chính - ngân sách nhà nước (NSNN) trong bối cảnh tình hình kinh tế vẫn còn nhiều khó khăn, đặc biệt là tổng cầu tăng chậm, thiên tai, dịch bệnh và tình hình an ninh chính trị thế giới, khu vực diễn biến phức tạp, khó lường. Xác định rõ trách nhiệm vượt khó khăn, thử thách, quyết tâm thực hiện nhiệm vụ được giao, với sự chỉ đạo kịp thời, quyết liệt của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, sự vào cuộc của cấp ủy chính quyền các địa phương, sự ủng hộ và nỗ lực vươn lên của cộng đồng các doanh nghiệp (DN) và nhân dân, công tác điều hành tài chính - NSNN năm 2014 của ngành đã đạt được những kết quả tích cực.

Bộ trưởng Đinh Tiến Dũng

 *Tạo mọi điều kiện thúc đẩy DN sản xuất kinh doanh

Ngay từ đầu năm 2014, toàn ngành Tài chính đã xác định các mục tiêu trọng tâm điều hành tài chính- ngân sách qua việc theo dõi, nhận định, đánh giá diễn biến kinh tế trong nước cũng như thế giới, để có kế hoạch thực hiện một cách hiệu quả, tích cực nhất.

Có thể nói, thành công đầu tiên là toàn Ngành đã tập trung triển khai các giải pháp về đổi mới thể chế tài chính nhằm tháo gỡ khó khăn cho sản xuất - kinh doanh (SX-KD), hỗ trợ phát triển DN. Đây là điểm mạnh của ngành, bởi khác với các năm trước, năm 2014 này, ngành Tài chính xác định rất rõ là để thiết thực hỗ trợ DN thì Ngành buộc phải đi từ việc đổi mới thể chế và xiết chặt kỷ luật công vụ, kỷ luật tài chính.

Từ đó, Ngành đã chủ động và thành công trong việc tham mưu, trình Chính phủ trình Quốc hội thông qua các thể chế tài chính, thu hút đầu tư nước ngoài, tháo gỡ khó khăn cho DN để thúc đẩy SX-KD phát triển, tạo nguồn thu cho NSNN. Các giải pháp, chính sách tài chính gắn với hiện đại hóa ngành Tài chính (thuế, hải quan, bảo hiểm, chứng khoán) đã hỗ trợ kịp thời cho các DN hoạt động, ổn định đời sống của người lao động, qua đó đã nhận được sự đồng thuận và phản ứng tích cực từ cộng đồng DN, tạo lòng tin vào môi trường SX-KD.

Đặc biệt, năm 2014, ngành Tài chính đã có sự đột phá mạnh mẽ trong công tác đơn giản hóa, hiện đại hóa, cải cách thủ tục hành chính trong lĩnh vực thuế và hải quan, tăng cường hơn nữa công tác quản lý, kịp thời phát hiện, ngăn ngừa, khắc phục những hạn chế, tồn tại theo đúng chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ; tích cực triển khai các giải pháp thiết thực để tháo gỡ khó khăn cho DN, tạo thuận lợi cho DN hoạt động sản xuất kinh doanh có hiệu quả, bền vững.

Dưới sự chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, năm 2014, Bộ Tài chính đã thành lập Văn phòng thường trực Ban Chỉ đạo Quốc gia phòng chống buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả (gọi tắt là Ban Chỉ đạo 389 Quốc gia) có sự tham gia của lãnh đạo cấp cao từ các bộ, ngành. Việc ra đời Văn phòng Thường trực Ban Chỉ đạo 389 Quốc gia đã giúp cho công tác chống buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả đạt hiệu quả cao hơn; thực hiện xử lý nghiêm các tập thể, cá nhân (kể cả cán bộ trong ngành) sai phạm trong quản lý tài chính – ngân sách, quản lý giá cả; từng bước đẩy lùi vấn nạn buôn lậu, vận chuyển hàng cấm, hàng giả, hàng kém chất lượng, gây tổn hại cho nền kinh tế, ảnh hưởng đến sức khỏe cộng đồng, làm thất thu ngân sách và ảnh hưởng môi trường kinh doanh của Việt Nam.

Trong công tác điều hành thu – chi NSNN, năm 2014, Bộ Tài chính đã quyết liệt chỉ đạo phấn đấu tăng thu, quản lý chi ngân sách chặt chẽ, tiết kiệm, nâng cao hiệu quả, tăng cường kỷ cương, kỷ luật tài chính. Trong bối cảnh có nhiều yếu tố tác động làm giảm thu NSNN trong ngắn hạn, ngay từ đầu năm, Bộ Tài chính đã chủ động phối hợp chặt chẽ với các bộ, ngành, cấp ủy và chính quyền địa phương, động viên và tranh thủ sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị, sự ủng hộ của cộng đồng DN và nhân dân, toàn thể cán bộ, công chức trong hệ thống tài chính đã thực hiện tất cả các giải pháp để tăng cường quản lý thu, chống thất thu, và đã thực hiện thu đúng, thu đủ, thu kịp thời NSNN.

Đến ngày 15/12/2014, số thu NSNN đã đạt 814 nghìn tỷ đồng, bằng 104% dự toán, trong đó thu nội địa đạt 102,3% dự toán. Hầu hết các địa phương đều thu đạt và vượt dự toán được giao, và nguồn vượt thu NSNN đã dành thêm 10 nghìn tỷ đồng để chuyển nguồn sang 2015 nhằm thực hiện chính sách tiền lương và tập trung thanh toán nợ, tăng chi trả nợ của NSNN.

Trong công tác quản lý chi NSNN, Bộ Tài chính đã tập trung chỉ đạo quản lý chi ngân sách chặt chẽ, tiết kiệm; nâng cao hiệu quả; tăng cường kỷ cương, kỷ luật tài chính, đáp ứng yêu cầu bảo đảm thực hiện các nhiệm vụ chi NSNN, bổ sung nguồn đảm bảo an sinh xã hội, tăng khả năng chi trả và xử lý nợ NSNN; giữ bội chi NSNN trong phạm vi Quốc hội quyết định.

Bên cạnh các thành tựu trên, năm 2014, ngành Tài chính đã tập trung tăng cường quản lý chặt chẽ nợ công, nợ Chính phủ và nợ nước ngoài của quốc gia, đảm bảo khả năng trả nợ. Bên cạnh việc bố trí dự toán chi trả nợ đúng hạn theo cam kết, Bộ Tài chính đã tổ chức phát hành thành công 1 tỷ USD trái phiếu quốc tế kỳ hạn 10 năm với lãi suất 4,8%/năm, qua đó tiết kiệm được chi phí, giãn áp lực bố trí nguồn trả nợ cho các năm 2016, 2020; đồng thời tạo điều kiện cho các DN tiếp cận thị trường vốn quốc tế thuận lợi và chi phí thấp hơn. Ngoài khả năng bảo đảm chi trả nợ đầy đủ, đúng hạn cả gốc và lãi, Ngành đã chủ động từng bước cơ cấu lại nợ công theo hướng bền vững, không tăng thêm dư nợ công, phù hợp với thông lệ quốc tế... Theo đó, dự kiến dư nợ công đến hết năm 2014 là 60,3% GDP, nợ Chính phủ là 46,9%GDP, nợ nước ngoài của quốc gia là 39,9%GDP, đảm bảo các chỉ tiêu nợ trong giới hạn cho phép, không tác động lớn đến kinh tế vĩ mô.

 *Thêm nhiều kết quả đáng ghi nhận

Bên cạnh các lĩnh vực công tác nổi bật nêu trên, năm 2014 là năm ngành tài chính đã có sự đổi mới vượt bậc trong công tác tăng cường quản lý giá, bình ổn thị trường, kiểm soát lạm phát. Với vai trò của cơ quan có nhiệm vụ quản lý nhà nước về giá, ngành Tài chính đã cương quyết thực hiện nhất quán chủ trương quản lý giá theo cơ chế thị trường có sự điều tiết của Nhà nước đối với các mặt hàng thiết yếu như: giá điện, than, xăng dầu, dịch vụ công, góp phần bảo đảm mục tiêu ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát.

Đặc biệt, đối với việc quản lý giá sữa, giá xăng dầu, giá cước vận tải... thì tính công khai, minh bạch được thực hiện một cách kiên trì, nghiêm túc, vì quyền lợi của số đông người tiêu dùng trong xã hội. Đặc biệt, Ngành đã hoàn thành dự thảo trình Chính phủ ban hành Nghị định Quy định cơ chế tự chủ của đơn vị sự nghiệp công lập, trong đó nội dung trọng tâm là chuyển cơ chế phí dịch vụ công sang cơ chế giá dịch vụ công và chuyển mạnh cơ chế cấp phát sang cơ chế đặt hàng dịch vụ công của Nhà nước, đồng thời xác định mốc thời gian điều chỉnh giá, phí dịch vụ công theo hướng từng bước tính đủ các chi phí. Với những giải pháp đã triển khai, công tác quản lý, điều hành giá đã đảm bảo mục tiêu kiềm chế lạm phát, ổn định kinh tế vĩ mô. Chỉ số giá (CPI) tăng thấp, lạm phát bình quân cả năm khoảng 2%, thấp nhất trong vòng 13 năm trở lại đây.

Nhìn lại chặng đường phấn đấu thực hiện nhiệm vụ tài chính – ngân sách một năm qua, có thể thấy ngành Tài chính còn có bước tiến lớn trong thực hiện tái cơ cấu nền kinh tế. Bên cạnh việc bảo đảm được việc sử dụng nguồn vốn đầu tư từ NSNN, trái phiếu Chính phủ, vốn ODA, vốn tín dụng đầu tư nhà nước một cách có hiệu quả trong tái cơ cấu đầu tư công, Bộ Tài chính đã tiếp tục tái cấu trúc thị trường tài chính với các thị trường chứng khoán, bảo hiểm, tái cơ cấu doanh nghiệp nhà nước. Thị trường chứng khoán, thị trường bảo hiểm tiếp tục có sự tăng trưởng tích cực đã tác động tích cực đến việc huy động vốn cho đầu tư phát triển và tiến trình cổ phần hóa DNNN. Đây cũng là nền tảng để phát triển thị trường trong những năm tiếp theo.

Trong công tác tái cơ cấu DNNN, Bộ Tài chính đã trình Chính phủ trình Quốc hội thông qua Luật Quản lý, sử dụng vốn nhà nước đầu tư vào sản xuất kinh doanh; trình Chính phủ ban hành Nghị quyết về một số giải pháp đẩy mạnh cổ phần hóa, thoái vốn nhà nước tại doanh nghiệp; tích cực phối hợp, đôn đốc các Tập đoàn kinh tế, Tổng công ty nhà nước khẩn trương triển khai thực hiện đề án tái cơ cấu đã được phê duyệt.

Nhìn lại một năm điều hành nhiệm vụ tài chính – NSNN, có thể thấy, trong bối cảnh có nhiều khó khăn, nhưng dưới sự chỉ đạo quyết liệt, cụ thể có hiệu quả của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, toàn ngành Tài chính đã phối hợp chặt chẽ với các ngành, các cấp, đặc biệt là cấp ủy, chính quyền địa phương chủ động đề xuất, tập trung phấn đấu thực hiện đầy đủ và đồng bộ các giải pháp mà Chính phủ đã đề ra.

Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đã đạt được, vẫn còn những hạn chế, như công tác quản lý thu NSNN ở một số địa bàn, lĩnh vực chưa theo sát tình hình thực tiễn; cơ cấu chi NSNN đã bộc lộ những tồn tại, hạn chế;  dư nợ công tiếp tục tăng nhanh; cơ chế huy động các nguồn lực ngoài ngân sách cho đầu tư phát triển, đổi mới cơ chế tài chính đối với các đơn vị sự nghiệp công lập, chuyển sang cơ chế giá dịch vụ công, tái cơ cấu DNNN còn chậm...

*Năm 2015, ưu tiên số một là tiếp tục đổi mới thể chế và thực hiện tốt công tác quản lý thu NSNN

Bước vào năm 2015, trên cơ sở những kết quả đạt được năm 2014, ngành Tài chính xác định rõ đây là năm toàn ngành phải tiếp tục đổi mới thể chế và tham mưu cho các cấp trong việc xây dựng, đổi mới thể chế nhằm thực hiện huy động, phân phối, quản lý, sử dụng có hiệu quả các nguồn lực tài chính quốc gia, từng bước cơ cấu lại NSNN, cơ cấu lại nợ công, đảm bảo an ninh tài chính, góp phần tích cực giữ vững ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát, đảm bảo nền kinh tế phát triển bền vững và tăng trưởng hợp lý, giải quyết tốt các vấn đề xã hội, quốc phòng - an ninh trong tình hình mới. Trong đó, Ngành phấn đấu hoạt thành dự toán thu cân đối NSNN năm 2014 là 911,1 nghìn tỷ đồng. Tỷ lệ huy động từ thuế, phí đạt 18,9%GDP. Thực hiện tốt dự toán chi NSNN năm 2015 hết sức chặt chẽ, tiết kiệm; giảm dần bội chi NSNN, đạt mức 4,5%GDP vào năm 2015 (bao gồm cả trái phiếu Chính phủ).

Để hoàn thành tốt nhiệm vụ tài chính - NSNN năm 2015, ngành Tài chính đề nghị các bộ, ngành, địa phương tập trung chỉ đạo thực hiện có hiệu quả các giải pháp phát triển kinh tế - xã hội và dự toán NSNN năm 2015 đã được phê duyệt. Trong đó, ưu tiên số một là cần tập trung quyết liệt cho công tác thu NSNN. Bên cạnh đó, toàn Ngành tiếp tục quản lý chi NSNN chặt chẽ, triệt để tiết kiệm, chống lãng phí cả trong chi thường xuyên và đầu tư; tăng cường quản lý chặt chẽ nợ công, đảm bảo khả năng trả nợ.

Trong công tác quản lý giá cả thị trường, phải tiếp tục quản lý giá theo nguyên tắc thị trường, kiểm soát lạm phát, thúc đẩy sự phát triển đồng bộ các loại hình thị trường. Ngoài ra, phải đẩy mạnh quản lý tài chính DN, đẩy mạnh tái cấu trúc, cổ phần hoá DNNN; đẩy mạnh đổi mới cơ chế tài chính đơn vị sự nghiệp công, giá dịch vụ công; tăng cường kỷ luật, kỷ cương tài chính, đẩy mạnh cải cách hành chính, thực hành tiết kiệm, chống lãng phí. Ngoài ra, ngành Tài chính sẽ tiếp tục tập trung triển khai xây dựng kế hoạch tài chính - NSNN 5 năm giai đoạn 2016-2020...

 Nhìn lại một năm đã qua, có thể nhận thấy, việc triển khai nhiệm vụ tài chính - NSNN năm 2015 diễn ra trong bối cảnh nền kinh tế - xã hội đất nước có những chuyển biến tích cực, nhưng cũng còn nhiều khó khăn. Bộ Tài chính tin tưởng với sự chỉ đạo của Quốc hội, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, sự phối hợp chặt chẽ của các bộ, ngành, địa phương và với quyết tâm cao của cán bộ công chức trong toàn ngành Tài chính, chúng ta nhất định sẽ hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ mà Đảng, Nhà nước và Chính phủ giao./.